Marmara Denizi'nin oksijen deposu deniz çayırları koruma altına alınıyor

Projeye ilişkin İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı ve Sürdürülebilirlik Lideri Gamze Yalçın ve TÜDAV Başkanı Prof. Dr. Bayram Öztürk'ün katılımıyla Levent'teki İş Bankası Kuleleri'nde basın toplantısı düzenlendi.

Toplantının açılış konuşmasını yapan Yalçın, TÜDAV’ın 26 yıldır denizlerin korunması için bilimsel bir ağ oluşturarak ekolojik durumun izlenmesinden sorunların tespiti ve çözüm önerilerine kadar çok sayıda projeye ve çalışmaya imza attığını söyledi.

Denizlerin oksijen deposu olan deniz çayırlarının kirlilik ve konuyla ilgili farkındalık eksikliği nedeniyle günümüzde giderek azaldığına vurgu yapan Yalçın, "Nasıl ki gezegenimizin akciğerleri olan ormanlarımızı korumak gelecek nesillere daha iyi bir dünya bırakmak için önemliyse deniz çayırlarını yaşatmak da aynı ölçüde kritik. Deniz çayırları, oksijen üretim kapasitesine sahip oldukları için denizlerin akciğerleri konumunda bulunuyor ve denizsel organizmaya yaşam ortamı sağlıyor. Bu konuda yürütülecek çalışmalarda projenin kendisi kadar toplumda deniz çayırlarına yönelik farkındalığın ve bilincin artırılması da önem taşıyor." dedi.

Yalçın, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'na katkı sağlamak için iş planlarında sürdürülebilirliği en üst düzeyde ve stratejik öncelikler arasında ele aldıklarını ifade ederek, söz konusu amaçların 14. maddesi olan "Sudaki Yaşam" başlığı altındaki hedeflerin, üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye için önemli olduğunu belirtti.

Bu amaca yönelik bilimsel bilginin artırılmasına ve araştırma kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunmayı ana hedeflerinden biri haline getirdiklerini kaydeden Yalçın, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) bünyesindeki Deniz Bilimleri Enstitüsü ile işbirliği yaparak Türkiye’de ilk kez kullanılan insansız su altı planörü glider cihazı Deniz Kaşifi’ni kullanıma sunduklarını hatırlattı.

- "Birçok canlıyı üzerinde barındırıyor"

Prof. Dr. Öztürk de deniz çayırlarının ekosisteme sağladığı ekonomik fayda ile ilgili yapılan çalışmalara göre bu türün katkısının, tarımsal alanların sağladığı faydadan daha fazla olduğuna dikkati çekerek şu bilgileri verdi:

"Ömrünü tamamlayan Posidonia yaprakları akıntı ve dalgalarla kıyıda banketler oluşturur. Bu yapılar kıyı çizgisini korur, erozyonu önler, pek çok deniz canlısının yaşamını sürdürmesini sağlar. Posidonia oceanica ayrıca, deniz zemininde sık çayırlar oluşturarak birçok canlıyı üzerinde barındırır ve otla beslenen canlıların besin kaynağını oluşturur. Tüm bunlara ek olarak barınma, korunma, yumurtlama ve üreme noktasında da birçok canlıya ev sahipliği yapar. Karbon tutma özellikleri sayesinde de iklim değişikliği ile mücadele eder."

Deniz çayırlarının başta evsel ve endüstriyel atıklar olmak üzere yoğun kıyı kullanımı sonucu tahribat, zemin tarayıcı yöntemlerle avcılık, gemilerin ve teknelerin attıkları çıpalar, yetiştiricilik faaliyetleri, turizm ve günlük turistik faaliyetler nedeniyle ciddi bir tehditle karşı karşıya olduğunun altını çizen Öztürk, hayata geçirdikleri projeyle pilot bölge seçilen Balıkesir'in Erdek ilçesine bağlı Paşalimanı Adası'nda deniz çayırlarının bulunduğu alanın sınırlarının belirleneceğini ve haritalanacağını kaydetti.

Öztürk, projenin iki yıl süreceğini ifade ederek, yapılacak çalışmalarla ilgili şunları söyledi:

"Çayırların olduğu bölgelerden başta istilacı türlerden deniz salyangozu olmak üzere yabancı türler, yapılacak dalışlarla toplanacak ve ekosistem yerli sahiplerine bırakılacak. Tür çeşitliliği ortaya çıkarılacak, deniz çayırlarının bulunduğu alanların tanınması ve fark edilmesi amacıyla şamandıralama ve mapa için fizibilite çalışmaları gerçekleştirilecek, balıkçıların avlanırken deniz dibindeki kayalıklara takıldığı için denize bırakmak zorunda kaldığı 'hayalet ağlar' temizlenecek."

Proje kapsamında ilk ve orta öğretim seviyesinde 30 okulda farkındalık eğitimleri vereceklerini sözlerine ekleyen Öztürk, "Marmara’da kalan son deniz çayırlarını korumak gelecek nesillere karşı bir sorumluluğumuz ve bunu yapmak için çaba gösteriyoruz." diye konuştu.

- 1 hektar Posidonia oceanica deniz çayırı yılda 1024 ton karbon tutuyor

Deniz çayırlarının endemik türü olan Posidonia oceanica, Akdeniz’de 11 ila 29 santigrat derecedeki sıcaklıklarda, tuzlu ve temiz sularda 0 ila 45 metre derinliklerde yetişiyor. Fotosentez ile suyun oksijence zenginleşmesini sağlayan bu çiçekli bitkiler; uzun yaprakları, yatay uzanan gövde ve kökleriyle sudaki askı yüklerini ve sedimentasyonu tutup zemin hareketlerini düzenliyor. 1 metrekare alanda bulunan Posidonia oceanica deniz çayırları günde 14 litre oksijen üretebilirken 1 hektarı ise yılda 1024 ton karbon tutabiliyor.