13 Şubat Dünya Radyo Günü (Radyo ve Güven)

BM’ye bağlı ITU-Uluslararası Telekomünikasyon Birliği verilerine göre, dünyada konutların yüzde 80’inden fazlasında radyo alıcısı bulunmaktadır. Eğitimin, toplumsal gelişimin, düşünce ve ifade özgürlüğünün taşıyıcısı ve aynı şekilde, doğal afet zamanlarında bilginin hayati kaynağı olarak, radyoya dikkat çekmek amacıyla UNESCO Birleşmiş Milletler Radyosu’nun yayına başladığı 13 Şubat 1946 tarihine atıfla 13 Şubat’ı Dünya Radyo Günü ilan etmiştir. UNESCO dünyanın her yerinde ülke komisyonları aracılığı ile radyo yayıncılarını Radyo Günü kutlama etkinlikleri düzenlenmesi konusunda harekete geçirmektedir. Ülkemizde de UNESCO Türkiye Milli Komisyonu öncülüğünde ilgili komiteler, Kültürel İfadelerin Çeşitliliği İhtisas Komitesi ile İletişim İhtisas Komitesi yaklaşık 10 yıldır çeşitli etkinlikler düzenlemektedir.

Ülkemizde radyo yayıncılığı 6 Mayıs 1927 tarihinde kamu yayıncılığı olarak başlamış ve 1989 yılına kadar da böyle devam etmiştir. Özel radyo yayıncılığı ise anayasal ve kanuni engellere rağmen 1989 yılında hayata geçmiştir. Daha sonra 1993 yılında Anayasa’nın 133. maddesinde yapılan değişiklik, buna bağlı olarak 1994 yılında yürürlüğe giren 3984 sayılı mülga Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun (kamuoyunda RTÜK Kanunu olarak da bilinir), 1995 yılında çıkarılan ikincil düzenlemeler ile özel radyo yayıncılığı hukuki bir zemine kavuşmuştur.

Bugün ülkemizde 858 radyo kuruluşu yayınlarına devam etmektedir. Bunların 750’si yerel 76’sı bölgesel ve 32’si ulusal radyo kuruluşlarıdır. Bu kuruluşlardan 650’si lisans başvurusu ile internet üzerinden de yayın yapmaktadır. Diğer yandan RATEM’in hayata geçirdiği başarılı bir dijital uygulama olan Radyosfer ile dijital servis veren 11 lisanslı radyo dinleme platformu bulunmaktadır.

Ülkemizde radyo yayıncılığı alanındaki en önemli altyapı gelişmelerinden biri de 2021 yılında hizmete alınan İstanbul Çamlıca Radyo Kulesi’dir.Projelndirilmesinden yayına alındığı tüm süreçlerde katkı sunduğumuz, Dünyada örneği olmayan bu kulenin en önemli özelliği 100 radyo kuruluşunun aynı kulede, aynı kapasitede, aynı kalitede yayın yapabilmesidir. Radyo yayıncılığı için en zorlu coğrafyaya ve dünyada aynı emisyon noktasından en çok radyo yayın kuruluşuna sahip olan İstanbul’da radyo yayınlarının sağlıklı ve kaliteli olarak dinleyiciye erişimi sağlanmış, aynı zamanda kanunda öngörülen sıralama ihalesi ile önemli sayıda radyo kuruluşunun teknik kapasite noksanlığı  nedeniyle kapanmasının önüne geçilmiştir. Bu uygulamanın ülke içinde yaygınlaştırılması beklenmektedir.

Radyonun ekonomisine baktığımızda ise şöyle bir tablo görülmektedir: Covid-19 salgınından olumsuz etkilenen medya mecralarından biri de radyo yayıncılığı olmuştur. Reklamcılar Derneği verilerine göre 2021 yılı ilk 6 ayı toplam reklam harcamalarından alınan pay yüzde 2.2 karşılığı olan 164 milyon liradır. Toplamı alındığında ise bu rakamın 400 milyon lira civarında gerçekleşmiş olması beklenmektedir. 2020 yılına göre ilk 6 ayda yüzde 25’lik bir artış ile ikinci 6 ayda yüzde 40’lık bir artış olacağı söylenebilir. Bu veriler RTÜK, RATEM, RİAK ve Kantar Medya kaynaklarından derlenerek Reklamcılar Derneği tarafından raporlanmaktadır. RİAK ayrıca, RATEM ile bir protokol yaparak, yaklaşık 100’ün üzerinde yerel radyoyu rating ölçümüne dahil etmiş,radyo reklam harcamalarının tüm radyoların yararlanabileceği sistemi inşa sürecindedir.  

COVID-19 pandemisinde yaşanan en büyük zorluklardan biri, virüs ve pandemi hakkında sosyal medyada yayılan, ahlaka aykırı ve yanlış yönlendirilmiş kamuya mal olmuş kişiler tarafından zaman zaman desteklenen yanlış bilgiler olmuştur. RATEM bu sorunu aşmak üzere, 18 Mart 2020 tarihinden itibaren Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulan Bilim Kurulu ve Sağlık Meslek Örgütleri aracılığı ile kaynağından doğrulatılmış haberler ile her gün yaklaşık 200 yerel ve bölgesel radyoda “Sağlık Haber Bülteni” hazırlayarak yayınlamıştır. Bugün bu çalışma geliştirilerek “Türkiye Radyoları Haber Bülteni” olarak devam etmektedir.

13 Şubat'ta gerçekleşecek 11. Dünya Radyo Günü'nün teması “Radyo ve Güven” olarak belirlenmiştir.

Araştırmalar küresel ölçekte internet ve sosyal medya ağlarına yönelik önemli bir güven düşüşü olduğunu ortaya çıkarmakta olup Avrupa Yayın Birliği'nin 2021 Medyaya Güven raporu, Avrupa vatandaşlarının radyoya diğer medya kuruluşlarından daha fazla güvendiğini göstermektedir.  Kutlanılması ve yararlanılması gereken bu güven dolayısıyla, UNESCO bu duruma da dikkat çekmek için 2022 Dünya Radyo Günü'nün temasını “Radyo ve Güven” olarak belirlemiş, radyonun dünyanın en güvenilir medya mecrası olduğunu vurgulamıştır. Bu yılki Dünya Radyo Günü teması “Güven” olarak belirlenirken, bağlı olarak üç ana alt temaya da işaret edilmiştir:

1-Radyo Haberciliğine Güven.

2-Güven ve Erişebilirlilik.

3-Güven ve Sürdürülebilirlik.

RATEM olarak, radyo kültürünün yaygınlaşmasına ve gelişmesine katkı sağlan çalışmalarımızı sürdürüyor, hayatın sesini yansıtan tüm yayıncılarımızın 13 Şubat Dünya Radyo Günü'nü kutluyoruz.

M. Aydın Şerbetçioğlu

RATEM Yönetim Kurulu Başkanı